Ο ελεγειακός ποιητής του συννεφιασμένου τοπίου

Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες δημιουργούς ταινιών με διεθνή απήχηση, έφυγε πρόσφατα από τη ζωή. Εμπνευσμένος σκηνοθέτης, ταξίδεψε την Ελλάδα και το μοναδικό τοπίο της στα πέρατα του κόσμου, αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές και διεθνείς διακρίσεις.

Σκηνοθετώντας το 1970 την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, τη θρυλική «Αναπαράσταση», σάρωσε τα βραβεία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και κέρδισε ειδική μνεία της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Από εκείνη τη χρονιά το όνομά του έγινε συνώνυμο μιας σειράς ποιητικών και κατά βάση ιστορικών ταινιών, όπως οι «Μέρες του ‘36», «ο Θίασος», το «Ταξίδι στα Κύθηρα» και «ο Μελισσοκόμος» Απέσπασε τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά βραβεία του κόσμου∙ το Χρυσό Λέοντα της Βενετίας για τον «Μεγαλέξανδρο», το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες για «Το βλέμμα του Οδυσσέα το 1995 και το Χρυσό Φοίνικα των Καννών το 1998 για την ταινία του «Μία αιωνιότητα και μία ημέρα». Συνεργάστηκε με διεθνούς φήμης ηθοποιούς, όπως ο Marcello Mastroianni, η Jeanne Moreau, ο Williem Dafoe, ο Harvey Keitel και o Bruno Ganz.

Τα θέματα των ταινιών του βαθειά ελληνικά και συμβολικά. Ο νόστος του Οδυσσέα, ο μύθος των Ατρειδών, η μνήμη. Επίκεντρο όλων των εικόνων του η ιστορία της Ελλάδας, σαν μια σειρά από αλληλένδετους πίνακες εποχών που εναλλάσσονται αδιάκοπα. Ο ίδιος δήλωνε ότι οι ταινίες του «δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια καταγραφή της ανθρώπινης περιπέτειας μέσα στο χρόνο». Μιας περιπέτειας που εκτυλίχθηκε σε χρόνο και σε τόπο ελληνικό.

Λέξη καίρια για το αγγελοπουλικό τοπίο, η ομίχλη, ένα ασυνήθιστο μετεωρολογικό φαινόμενο για την Ελλάδα. Ωστόσο, ο κινηματογραφικός φακός του αποτύπωσε με τον πιο ποιητικό τρόπο την ελληνική συννεφιά και τη θάλασσα, αποφεύγοντας τον ήλιο και κυνηγώντας τον καιρό, για να αιχμαλωτίσει τα μοναδικά χειμερινά τοπία, που έμειναν αναμφισβήτητα στην αιωνιότητα. Έτσι, παρότι άνθρωπος του Νότου, μαγεύτηκε από το ονειρικό τοπίο της Βόρειας Ελλάδας που αποτέλεσε ιδανικό σκηνικό για τις δημιουργίες του. Μέσω αυτών, αποτύπωσε με ανάγλυφο τρόπο τις πιο πολύτιμες όψεις και πτυχές της φυσικής, πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς της περιοχής.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κράτησε μια περίοπτη θέση για τη Φλώρινα, επιλέγοντάς τη για μούσα του σε επτά ταινίες του. Με την κάμερά του, αποτύπωσε την ομορφιά της γης, τη δύναμη της άγριας ορεινής φύσης, τη μοναδικότητα του απέραντου χιονιού, την ηρεμία των λιμνών. Κατέγραψε αυτή την ονειρική, ποιητική ατμόσφαιρα που αποπνέει η πόλη της Φλώρινας με τα νεοκλασικά κτήρια της και τη μοναδική αύρα η οποία συγκινεί διαχρονικά κάθε επισκέπτη. Οι ανθρώπινες μορφές, οι χώροι και τα τοπία της μέσα από τις ταινίες του ταξίδεψαν διεθνώς. Η πόλη, η πλατεία με τους πέντε δρόμους μπροστά στο Διοικητήριο, οι σταθμοί του τραίνου, η κεντρική οδός Μεγάλου Αλεξάνδρου με το παλιό ξενοδοχείο-καφενείο «Διεθνές», αλλά και τα ανεπανάληπτα φυσικά τοπία της Φλώρινας καθώς και οι ανθρώπινες παρουσίες Φλωρινιωτών συντέλεσαν στην ολοκλήρωση της δημιουργικής σύλληψής του.

Για να περιγράψει τη σχέση του με τη Φλώρινα, ο Αγγελόπουλος είχε πει: «Δεν ξέρω αν διαλέγει κανείς τους χώρους ή οι χώροι μας διαλέγουν. Είναι σαν τον έρωτα: ή διαλέγεις ή σε διαλέγουν».

Tο Ταξίδι στα Κύθηρα αναφέρεται στον πίνακα του Βατό την εποχή των ρομαντικών, όπου τα Κύθηρα είναι ονειρικός τόπος της γέννησης της Αφροδίτης, ταξίδι λοιπόν στην ουτοπία.